Γράφει: Ο Αντώνης Γ. Κουκουλάς
Συχνά καταφεύγω σε παλιά περιοδικά τα οποία θεωρώ θησαυροφυλάκιο λαϊκής σοφίας και γνώσης.
Μια πραγματική εγκυκλοπαίδεια.
Στις έρευνές μου, με εντυπωσίασε ένα άρθρο με τον τίτλο αυτού του σημειώματος. Μεταφέρω κάποια σημεία, μια και διανύουμε πονηρές ημέρες, περιτριγυρισμένοι από αυτούς τους τύπους.
Όταν λέμε λοιπόν «καταφερτζής» εννοούμε φραστικά τον άνθρωπο «που τα καταφέρνει», τον επιτήδειο, τον ευπροσάρμοστο, ένα τύπο που προσαρμόζεται γρήγορα και εύκολα στις εξωτερικές συνθήκες της ζωής.
Η έννοια «καταφερτζής» έχει ευρύτερο κοινωνικό περιεχόμενο και δίνει κυρίως ηθικής φύσεως χαρακτηρισμό, αφού κυρίως τα καταφέρνει με κάθε μέσο θεμιτό ή αθέμιτο και κυρίως αθέμιτο.
Ο συγκεκριμένος τύπος απεχθάνεται τις θυσίες του εαυτούλη του και εκείνο που τον χαρακτηρίζει είναι, ότι προχωρεί θυσιάζοντας άλλους. Είναι μάλιστα εξαιρετικά γενναιόδωρος προκειμένου να προσφέρει τη θυσία των κορόιδων στον κοινό αγώνα για να δρέψει αυτός τους καρπούς των μόχθων. Γιατί – ένα από τα κύρια γνωρίσματά του – είναι ότι πάντα βρίσκεται στην παράταξη εκείνων που επικρατούν.
Ο «καταφερτζής» ποτέ δεν αγωνίζεται κατά μέτωπον. Δε χτυπάει παλικαρίσια, δε μιλάει δυνατά και δεν έχει το θάρρος του ανθρώπου που εξυπηρετεί το δίκιο και την αλήθεια. Ενεργεί πάντα με πλάγια μέσα, χαμογελάει σε όλους και τορπιλίζει όποιον θεωρεί ανταγωνιστή του. Ξεσκονίζει τους ισχυρούς και χρησιμοποιεί για να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους όλα εκείνα τα μέσα, που ο ίδιος υποκρινόμενος σε άλλο περιβάλλον τον έντιμο, χαρακτηρίζει ως άτιμα και ανήθικα.
Γιαυτό ο «καταφερτζής» πάντα ανεβαίνει. Είναι πρώτος στις λοβιτούρες. Η κοινή γνώμη μπορεί να γράψει στο κοινωνικό του μητρώο κλέφτης ή ανήθικος, αλλά αυτός τα καλύπτει με χρυσά κομμάτια. Ο κόσμος έτσι αντί να τον φτύνει με περιφρόνηση, του βγάζει το καπέλο.
Ο «καταφερτζής» έχει την ίδια ψυχοβιολογική σύσταση του αριβίστα με έλλειψη κάθε ηθικού χαλινού. Ο τύπος είναι η τελευταία λέξη του αριβισμού. Είναι μια γνήσια μορφή του άκρατου φιλοτομαρισμού. Κάθε ενέργεια δε μπορεί να νοηθεί έξω από το αποκλειστικά δικό του συμφέρον.
Κατά τούτο διαφέρει ο «καταφερτζής» από τον κοινό έξυπνο. Ο τελευταίος έχει και κάποια ηθική υπόσταση, ενώ ο πρώτος όχι.
Αυτός είναι ένα αυτόματο που κινείται αντανακλαστικά με μοναδικό σκοπό την ατομική του ικανοποίηση.
Όλα αυτά που λέγονται αίσθημα, φρόνημα, χαρακτήρας, ηθικές αρχές, παραδόσεις, ήθη, αίσθημα τιμής και καθήκοντος, είναι ξένα προς τον «καταφερτζή», γιατί του λείπει ακόμα και η πίστη προς τα άυλα.
Κάνει διάλεξη περί τιμής και ενδόμυχα ειρωνεύεται μέσα του τις ηθικές αρχές που αναπτύσσει. Κηρύσσει το δόγμα της δικαιοσύνης και είναι έτοιμος να το προδώσει στον πρώτο πλειοδότη.
Ερμηνεύει το Ευαγγέλιο και χύνει δάκρυα μπροστά στο ακάνθινο στεφάνι του Χριστού, μα έχει πάντα έτοιμο στα χείλη το φαρμάκι του Ιούδα και στη μέση το πουγγί για τα αργύρια.
Λευτερωμένος από αδυναμίες ανθρώπινες προχωρεί και θριαμβεύει. Ενθουσιασμένος με τον εαυτό του κρίνει και ειρωνεύεται από το ύψος του θώκου του τα κορόϊδα.
Συμπερασματικά: Τι είναι ο «καταφερτζής»;
Είναι ο άνθρωπος που από το σκοτάδι, τινάζεται ξαφνικά στο φως. Ένα χθεσινό ρεμάλι, που σήμερα τον βλέπουμε μεγάλο και τρανό. Που ενώ περιμέναμε την καταδίκη του σε θάνατο, μαθαίνουμε, ότι παρασημοφορήθηκε.
Που όταν είναι πέντε μέτρα μακριά λέμε από μέσα μας, το κτήνος και όταν πλησιάζει του βγάζουμε το καπέλο και του λέμε, καλημέρα κύριε.
Η πολιτική ζωή βρίθει παρομοίων τύπων. Εκεί βέβαια ισχύει άλλη ορολογία. Όπως π.χ. λαοπλάνος ή δημαγωγός. Ωστόσο η μεθοδολογία είναι η ίδια και το αποτέλεσμα το αυτό με την επισήμανση, ότι η διάκριση στον πολιτικό στίβο απαιτεί και το ανάλογο «καμουφλάρισμα».
Διότι δεν υπάρχει η πολιτική λεβεντιά. Εκείνη που έχει αντικατασταθεί από την ψευδολογία και την εξαπάτηση. Την αισχρή συκοφαντία. Την ανευθυνότητα.
Εκείνη που οδηγεί τον επιδειξία της «πολιτικής του ανωμαλίας» να αποκαλύπτει ακόμη και στους ψυχραιμότερους αναλυτές τους πραγματικούς στόχους και επιδιώξεις του, που συνοψίζονται σε μία λέξη «κέρδος».
Είναι ο άνθρωπος που αντί να διαθέτει το εγώ του στο σύνολο, συγκεντρώνει το σύνολο στον εαυτό του.
Είναι αυτός που επενδύει στη δυστυχία του άλλου, γιατί κερδίζει από αυτήν. Υλικό ή αντίθετο κέρδος δεν έχει σημασία. Το κέρδος ενδιαφέρει. Αυτό που βασίζει στην επίδειξη ενός ψεύτικου ενδιαφέροντος και δήθεν συμπόνιας προς τους «πάσχοντας».
Είναι τόσο ραφινάτη η υποκριτική τέχνη του ανθρώπου, ενός πραγματικού «καραγκιόζη», όσο υψηλότερες είναι οι επιδιώξεις τους, αδιάφορο προς τον αριθμό των θυμάτων επί των οποίων «πατάει».
Η διάγνωση των πραγματικών προθέσεων και σχεδίων προκύπτει πλέον ως ανάγκη. Ανάγκη να δούμε ως πολίτες πίσω από το νέφος που δημιουργούν τα κροκοδείλια δάκρυά του. Ανάγκη να διαγνώσουμε μέσα από τις «ειλικρινείς» εκδηλώσεις του, τον ανάλγητο εγωκεντρισμό του που υποκρίνεται τον προστάτη των κατατρεγμένων ή δυστυχούντων.
Βέβαια, το έργο είναι δύσκολο.
Όταν το φάσμα της ανεργίας και της πείνας χτυπά την πόρτα σου, οι ελπίδες πιάνονται από το χέρι που βλέπεις μπροστά σου, χωρίς να βλέπεις ποιος σου το προσφέρει.
Γιατί ο «καμουφλέ» πολιτικός έχει φροντίσει να καλύψει τους πραγματικούς σκοπούς του με όλη τη μαεστρία των τύπων του είδους του. Και εδώ ο κίνδυνος. Να απατηθεί ο «εκτιμητής» και να αναγνωρίσει στο πρόσωπο ενός πολιτικού απατεώνα, τον ιδανικό προστάτη και ηγέτη.
Γι αυτό και εκείνος ο τύπος είναι πραγματικά επικίνδυνος. Ακόμη και όταν προσφέρει κάποιες «κοινωνικές υπηρεσίες» για κάλυψη των πολιτικών του ανομημάτων.
Εκείνα που καλύπτει, αν και λύκος ο ίδιος, υπό την δορά προβάτου.
