Περσικοί Πόλεμοι
Οι εκστρατείες εναντίον της Ελλάδας (492-479 π.Χ)
Α΄ εκστρατεία (492 π.Χ)
Η πρώτη εκστρατεία των Περσών με επικεφαλής του Μαρδόνιο απέτυχε, επειδή μια τρομακτική θύελλα κοντά στη Χερσόνησο του Άθω κατέστρεψε μεγάλο μέρος του περσικού στόλου και επέτρεψε στους Έλληνες να απορρίψουν το τελεσίγραφο του Μαρδόνιου, με το οποίο ο Πέρσης στρατηγός ζητούσε «γήν και ύδωρ»
Β΄ Εκστρατεία (490 π.Χ)
Έπειτα από την αποτυχία της πρώτης εκστρατείας, οι Πέρσες προτίμησαν να πλεύσουν από την Ιωνία αρχικά εναντίον της Ερέτριας και στη συνέχεια εναντίον των Αθηνών. Οι περσικές δυνάμεις ήταν μάλλον περιορισμένες και βρίσκονταν υπό τη διοίκηση δύο νέων και ιδιαίτερα φιλόδοξων στρατηγών του Δαρείου, του Δάτη και του Αρταφέρνη. Στην Ερέτρια πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίθεση από τους Πέρσες. Στη συνέχεια τα περσικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στην ακτή του Σχινιά, κοντά στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι παρατάχθηκαν στο πεδίο του Μαραθώνα μαζί με τους Πλαταιείς απέναντι από τους Πέρσες. Επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων ήταν ο Αθηναίος στρατηγός Μιλτιἀδης, ο οποίος εφαρμόζοντας μια πρώτη απλή παραλλαγή της λοξής φάλαγγας και στηριζόμενος στη μοναδική ευκινησία των οπλιτών, συνέτριψε τους Πέρσες.
Γ΄ Εκστρατεία (480 -479 π.Χ)
Στην τρίτη επίθεση επικεφαλής των δυνάμεων που εκστράτευσαν στην Ελλάδα ήταν ο ίδιος ο Ξέρξης. Ισχυρές πεζικές και ναυτικές δυνάμεις κατευθύνθηκαν προς τη νότια Ελλάδα. Στο Αρτεμίσιο στα βόρεια της Εύβοιας, ο ελληνικός στόλος πέτυχε μια μάλλον περιορισμένη νίκη επί του περσικού. Στην ξηρά ο βασιλιάς της Σπάρτης Λεωνίδας, μαζί με τριακόσιους συμπατριώτες του και περίπου επτακόσιους Θεσπιείς, αποφάσισε να κλείσει το δρόμο στους Πέρσες στα στενά των Θερμοπυλών τον Αύγουστο του 480 π. Χ. Οι γενναίοι του Λεωνίδα «τοις εκείνων ρήμασι πειθόμενοι» έπεσαν μέχρι ενός. Ο δρόμος για την Αθήνα ήταν πλέον ανοιχτός για τους εισβολείς. Η πόλη καταστράφηκε. Το Σεπτέμβριο του 480 π.Χ. ο Θεμιστοκλής με τέχνασμα παρέσυρε τους Πέρσες σε ναυμαχία στην κλειστή θάλασσα της Σαλαμίνας. Ο Ξέρξης μετά την ήττα του έσπευσε να σωθεί στην Ασία αφήνοντας τις πεζικές δυνάμεις του με επικεφαλής το Μαρδόνιο στις πεδιάδες της Βοιωτίας. Έπειτα από ένα χρόνο, ο Σπαρτιάτης στρατηγός Παυσανίας διέλυσε τα υπολείμματα της περσικής στρατιάς κοντά στις Πλαταιές. Η ήττα αυτή των Περσών, σε συνδυασμό με τη νίκη του ελληνικού στόλου υπό το Σπαρτιάτη ναύαρχο Λεωτυχίδα στη Μυκάλη (άνοιξη του 479 π.Χ) σηματοδότησε για τους Έλληνες το τέλος των αμυντικών Περσικών Πολέμων.
Η ελληνική αντεπίθεση
Το 478 π.Χ. ο στρατηγός της Σπάρτης Παυσανίας, επικεφαλής ισχυρής ελληνικής ναυτικής μοίρας, επιτέθηκε εναντίον των Περσών και απελευθέρωσε πολλές πόλεις της Ιωνίας. Γρήγορα όμως, εξαιτίας της αλαζονικής συμπεριφοράς του, ανακλήθηκε στη Σπάρτη, όπου και καταδικάστηκε σε θάνατο. Την προστασία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας ανέλαβαν πλέον οι Αθηναίοι, οι οποίοι έσπευσαν να δημιουργήσουν μια συμμαχία, η έδρα της οποίας βρισκόταν στη Δήλο (Δηλιακή). Το 465 π.Χ. ο Αθηναίος στρατηγός Κίμωνας, επικεφαλής συμμαχικών δυνάμεων σε μια πεζοναυμαχία κοντά στον ποταμό Ευρυμέδοντα, διέλυσε τις περσικές δυνάμεις, ενώ μερικά χρόνια αργότερα οι Αθηναίοι έσπευσαν να προσφέρουν βοήθεια στους Αιγύπτιους, οι οποίοι στο μεταξύ είχαν επαναστατήσει εναντίον των Περσών. Το μεγαλεπήβολο αυτό εγχείρημα απέτυχε. Ο Κίμωνας συνέχισε τις προσπάθειές του να εκδιώξει τους Πέρσες από την Κύπρο, αλλά ο θάνατος τον βρήκε μπροστά στα τείχη του Κιτίου. Οι Αθηναίοι, και ιδιαίτερα ο Περικλής, επειδή είχαν αντιληφθεί ότι ο κίνδυνος προερχόταν από τη Σπάρτη, έσπευσαν να συμφωνήσουν μια σχετικά έντιμη ειρήνη με την Περσία, γνωστή ως Ειρήνη του Καλλία (449/448 π.Χ.). Έπρεπε να περάσουν εκατό και πλέον χρόνια για να ελευθερώσει ο Αλέξανδρος την Ιωνία από τους Πέρσες και να εκδικηθεί για την καταστροφή των ιερών της.
