Γυρνάει από το σχολείο χωρίς να πει κουβέντα με τα μούτρα ως το πάτωμα, πετάει την τσάντα όπου βρει, εκσφενδονίζει τα παπούτσια του το ένα στη δύση το άλλο στην ανατολή, εσύ το ρωτάς με ενδιαφέρον «πως πήγε σήμερα το σχολείο» εκείνο πετάει ένα ξερό «καλά, ξέρω ‘γω» και ρωτάει χωρίς να σε κοιτάζει «τι φαγητό έχουμε;».
Του απαντάς με γλυκό ύφος μήπως και το καλοπιάσεις «το αγαπημένο σου, κοτόπουλο με πατάτες», εκείνο αποκρίνεται με ένα ανόρεχτο «κοτόπουλο; μπλιάξ δεν θα φάω» και αποσύρεται στο δωμάτιό του με κλειστή πόρτα και ακουστικά στα αφτιά. Εσύ κάνεις το λάθος να πας στο δωμάτιό του για να το ρωτήσεις «νηστικός θα μείνεις βρε παιδί μου;» κι εκείνο σου πετάει ένα βροντερό «παράτα μας» και σου κλείνει την πόρτα στα μούτρα. Ναι, αυτό που έχει πάθει το 13χρονο παιδί σου λέγεται εφηβεία και ναι δεν ξέρεις από πού να το πιάσεις και πού να το αφήσεις. Την εφηβεία και το παιδί σου μαζί.
Καλωσήλθες αγαπημένη και ταλαίπωρη μανούλα στο κλαμπ μαμάδων με παιδιά στην εφηβεία, αυτή την ακατανόητη για τους ενήλικες και αλλοπρόσαλλη για τους εφήβους κατάσταση, για την οποία κατά καιρούς έχεις ακούσει άλλες ταλαίπωρες μητέρες να διηγούνται στιγμιότυπά της με πόνο και απελπισία στο βλέμμα. Αλλά, σου έχουμε νέα καλή μου, μην απελπίζεσαι. Κατ’ αρχήν, η πρώτη σκέψη που πρέπει να κάνεις είναι ότι αυτό που συμβαίνει στο παιδί σου, συμβαίνει νομοτελειακά σε όλα τα παιδιά του κόσμου εκεί γύρω στα τέλη του Δημοτικού και εμφανώς περισσότερο στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου και ως τα 18-19 του (ίσως και λίγο περισσότερο αν είσαι «τυχερή»). Είναι παρήγορο να ξέρεις πως τέτοιες σκηνές σαν αυτές που περιγράφω στην αρχή, συμβαίνουν σε εκατομμύρια σπίτια σε όλο τον κόσμο. Ναι, προφανώς δεν λύνεται έτσι το πρόβλημά σου, αλλά η διαπίστωση ότι δεν είσαι η μόνη, είναι κάπως ανακουφιστική.
Με αυτά ως δεδομένα, σου παραθέτω μερικές πραγματικότητες που θα συναντήσεις στα χρόνια που έρχονται με το έφηβο παιδί σου στο σπίτι, που ίσως βοηθήσουν λίγο τη συμβίωση και την συνεννόηση μαζί του, με το τελευταίο μέσα σε πολλά εισαγωγικά.
- Εκείνο ξέρει τα πάντα. Όλα. Εσύ δεν ξέρεις τίποτα, είσαι άσχετη, είσαι «αλλού», και όσο και να χτυπιέσαι να του αποδείξεις ότι ξέρεις, έχεις εμπειρία ζωής, είναι χαμένος χρόνος. Όταν προσπαθείς να του εξηγήσεις κάτι, οτιδήποτε, σε κοιτάζει σαν να προσγειώθηκες στο σαλόνι από το Άλφα Κενταύρου με διαστημόπλοιο. Ή καλύτερα με ιπτάμενο άροτρο από την εποχή της Αγροτικής Επανάστασης. Μην χολοσκάς, πρόκειται για την φυσιολογική προσπάθειά του να ξεφύγει από την παιδική ηλικία, να διαφοροποιηθεί από σένα, από ό,τι η ιδιότητα του γονιού εκπροσωπεί και να αυτονομηθεί. Η εμπειρία είναι βιωματική και δεν μεταδίδεται με νουθεσίες και «εγώ ξέρω καλύτερα, εσύ είσαι μικρός δεν ξέρεις». Αν το προσεγγίσεις με τέτοιο τρόπο, το έχασες το παιχνίδι.
- Σε αγαπά και σε μισεί ταυτόχρονα και με ρυθμούς οπλοπολυβόλου. Για παράδειγμα, εκεί που σου φωνάζει «παράτα με», μετά από λίγο έρχεται και σου κάνει μια σφιχτή αγκαλιά για άσχετο λόγο. Θέλει την προσοχή σου, θυμώνει αν δεν έρθεις στον αγώνα μπάσκετ που έβαλε 4 τρίποντα, αλλά αν αρχίσεις από την κερκίδα τα «αυτός είναι ο παιχταράς μου, έλα αγόρι μου, δείξε την κλάση σου» και άλλα τέτοια, θα θέλει να ανοίξει η γη να το καταπιεί επειδή το έκανες ρεζίλι μπροστά στους φίλους του, τους συμπαίκτες του, στην ομάδα, στην πόλη, ολόκληρη την υδρόγειο. Οπλίσου με υπομονή, αναγνώρισέ του το δικαίωμα να μην πατάει στα δικά σου χνάρια και εμπέδωσε ότι δεν είναι πια 6 χρονών.
- Η έφηβη κόρη σου, περνάει μισή ώρα κάθε πρωί στον καθρέφτη να τσεκάρει το ντύσιμό της, τα μαλλιά της, «το ηλίθιο σπυράκι που βρήκε να φυτρώσει πάνω απ’ το φρύδι», ενώ εσύ είσαι ήδη στο αυτοκίνητο και κάθεσαι σε αναμμένα κάρβουνα γιατί έχεις αργήσει στη δουλειά και πρέπει να την πετάξεις στο σχολείο. Επίσης κάθε μέρα την ακούς να γκρινιάζει ότι είναι πολύ κοντή / πολύ ψηλή/ πολύ χοντρή/ πολύ αδύνατη/ πολύ μελαχρινή/πολύ ξανθιά/ πολύ κάτι -δεν-έχει–σημασία-τι, και φυσικά φταις εσύ γι’ αυτό. Τι πως φταις εσύ γι’ αυτό; Φταις και παραφταίς θα στο κοπανάει μέχρι να εξαντλήσεις όλα τα περί αντιθέτου επιχειρήματα. Τι κι αν της επαναλαμβάνεις πως είναι μια κούκλα, πως είναι 10 φορές ομορφότερη από σένα όταν ήσουν στην ηλικία της. Τι κι αν αναρωτιέσαι μήπως δεν την έχεις μάθει να αγαπά το σώμα της, την εικόνα της ή μήπως τελικά ήσουν υπερβολική στους επαίνους όταν ήταν μικρή. Σε αυτή τη φάση ό,τι και να της πεις, δεν σε ακούει. Απλώς θέλει κάπου να φορτώσει τις αγωνίες της, δηλαδή στη μητέρα της, οπότε ας είσαι καλή και υπομονετική ακροάτρια.
- Σου απαγορεύει την είσοδο στο δωμάτιό του, οπότε εσύ μπαίνεις μόνο όταν λείπει και με δική σου ευθύνη για ό,τι αντικρίσεις: έναν αχταρμά από άπλυτα ρούχα, παπούτσια, βιβλία, εσώρουχα, διάφορα γκάτζετ, βρώμικες κάλτσες, μια ρακέτα, κάτι μπολ με ξεραμένα κορνφλέικς από πρόπερσι … μόνο ρακούν δεν έχεις βρει εκεί μέσα. Μπορεί να χρειαστείς gps για να φτάσεις ως το παράθυρο να το ανοίξεις για να αερίσεις τον χώρο και ν’ αναπολείς την εποχή που όλο υπερηφάνεια διηγιόσουν στις άλλες μανάδες στο παιδικό πάρτι «πόσο τακτικό παιδάκι είναι ο Δημήτρης μου, πριν κοιμηθεί βάζει όλα του τα παιχνίδια στο καλάθι». Μπράβο σου, συγχαρητήρια, αλλά τώρα δεν ισχύει αυτό. Ο Δημητράκης έγινε Δημήτρης και δε νοιάζεται να σε ευχαριστήσει όπως τότε που ήταν μικρούλης. Τώρα βαριέται να κάνει μπάνιο, να αλλάξει εσώρουχα, βγαίνει απ’ το σπίτι με το μπλουζάκι με τον λεκέ πάνω και αν παρ’ ελπίδα αρχίσει να κλείνεται με τις ώρες στο μπάνιο είναι γιατί γνώρισε την Εβελίνα. Μάλιστα την Εβελίνα. Ξεχνάς τα δικά σου ε;
- Έχει νεύρα κυρίως με εσένα, αρπάζεται με το παραμικρό, αδιαφορεί για τυπικότητες με τους συγγενείς και φοβάσαι πως ό,τι του έχεις μάθει για τους καλούς τρόπους έχει πάει στράφι. Ωστόσο τη δεδομένη στιγμή θα βοηθήσει μια ηλικιωμένη με τις σακούλες του σούπερ μάρκετ ή θα δώσει τη θέση του στην έγκυο στο μετρό. Δεν έγινε ξαφνικά ένα παιδί γεμάτο αντιφάσεις. Απλώς ζώντας στην ασφάλεια της αγάπης σου, ακόμα κι όταν φανερά την απαξιώνει, είναι ευγενικό με οποιονδήποτε άλλον δεν είσαι εσύ.
- Ναι, θα κάνει πολλές ανοησίες, θα φερθεί παρορμητικά και ίσως θέσει σε κίνδυνο την ασφάλειά του. Θα εμπιστευθεί λάθος ανθρώπους και θα ακολουθήσει τις επιλογές της παρέας ακόμα κι όταν διαφωνεί μόνο και μόνο για να μην χαρακτηριστεί «ξενέρωτος». Το θετικό είναι πως οι περισσότερες απερισκεψίες που κάνει ο έφηβος, είναι απλώς παρορμήσεις της στιγμής χωρίς σοβαρές επιπτώσεις. Γιατί στην άκρη του μυαλού του ξέρει ότι αυτό που κάνει δεν είναι και πολύ έξυπνο. Απ’ την άλλη όμως, είναι αυτές οι μικρές απερισκεψίες που μας οδηγούν σε νέες εμπειρίες, νέα μέρη, νέους φίλους. Σ’ έναν πιο ώριμο εαυτό.
- Η εφηβεία, όπως όλα στη ζωή, κάποια στιγμή θα τελειώσει. Όπως τότε που ήταν νεογέννητο και νόμιζες πως δεν θα ξανακοιμηθείς ποτέ, ή αργότερα που ήταν νήπιο και μπορούσε να γκρινιάζει επί ώρες για να του πάρεις ένα, ίδιο με όλα τα άλλα στο δωμάτιό του, παιχνίδι. Θα περάσει κι αυτό και ίσως να το αναπολείς, όταν θα αγωνιάς για ένα τηλεφώνημά του από το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό, ή από το φοιτητικό του σπίτι σε μια μακρινή πόλη.
Όσο κι αν σε ακυρώνει, σου αντιμιλάει, σε αγνοεί, σε αμφισβητεί, κάνει το σπίτι στάβλο και δεν συνεργάζεται όπως παλιά, εσύ το αγαπάς, το συγχωρείς, το αποδέχεσαι και είσαι δίπλα του, ό,τι κι αν συμβεί. Και αυτά είναι όσα χρειάζεται να γνωρίζει για σένα ο μπελάς-έφηβός σου, που μέρα με τη μέρα προσπαθεί να βρει τα πατήματά του στον κόσμο των ενηλίκων, σ’ έναν κόσμο που τον γεμίζει αντιφατικά συναισθήματα, αλλά επιθυμεί διακαώς να γίνει μέρος του.
