Πότε είναι η πρώτη μέρα του Φθινοπώρου όπου η ημέρα και η νύχτα έχουν περίπου την ίδια διάρκεια.
Ισημερία θα έχουμε το βράδυ του Σαββάτου 23 Σεπτεμβρίου 2023, στις 8:49 , η οποία σηματοδοτεί το ξεκίνημα του Φθινοπώρου για το βόρειο ημισφαίριο και την έναρξη της Άνοιξης για το νότιο ημισφαίριο.
Ισημερία σημαίνει η ίση χρονική διάρκεια μεταξύ ημέρα και νύχτας, κάτι που συμβαίνει δύο φορές το έτος .Η πρώτη ονομάζετε εαρινή ισημερία η οποία ήταν στις 20 Μαρτίου (για το 2023) και η δεύτερη φθινοπωρινή ισημερία η οποία είναι στις 23 Σεπτεμβρίου.
Το φαινόμενο
Όπως παρατηρούμε και από το σχήμα 1, το φαινόμενο οφείλεται στην περιφορά της γης γύρω από τον ήλιο και στην κλίση του άξονα περιστροφής της. Καθώς η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο και επειδή ο άξονας περιστροφής της δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς η διάρκεια της ημέρας αλλάζει. Δύο φορές το χρόνο η γη βρίσκεται σε τέτοια θέση που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν εντελώς κάθετα στον ισημερινό.
Η ανατολή του ήλιου και η δύση υπολογίζονται στα διάφορα ημερολόγια σύμφωνα με τη χρονική στιγμή που θα εμφανιστεί η πρώτη ακτίνα του ήλιου και τη χρονική στιγμή που θα εξαφανιστεί και η τελευταία ακτίνα. Αυτό σημαίνει πρακτικά, σε συνδυασμό με το μέγεθος του ηλιακού δίσκου και το γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται κάποιος, ότι η πραγματική ίση μέρα και ίση νύχτα δεν εμφανίζεται τις ημερομηνίες που ορίζουμε ως ισημερίες.
Σε πολλές γλώσσες ο αντίστοιχος όρος λεκτικά δεν αναφέρεται στην έννοια της ίσης ημέρας αλλά της ίσης νύχτας κυρίως λόγω της λατινικής προέλευσης του (λατινικά aequinoctium). Οι ισημερίες συμβαίνουν μεταξύ των ηλιοστασίων, του χειμερινού ηλιοστασίου και θερινού ηλιοστασίου.
Επίδραση της ισημερίας στους λαούς
Η Εαρινή και Φθινοπωρινή ισημερία, είναι δύο περίοδοι-σταθμοί από τα αρχαία χρόνια. Άλλωστε οι περισσότεροι λαοί ξεκινούσαν το έτος τους από την Εαρινή Ισημερία, κάτι το οποίο καταλάβαιναν διότι ο ήλιος βρισκόταν απέναντι και σε καθοδική πορεία, μειώνοντας την λάμψη και το φως για τους ανθρώπους στη γη.
Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν παραδόσεις συνδεδεμένες με την φθινοπωρινή ισημερία και μεταξύ αυτών οι τιμές των Ορφικών προς τον θεό Ήφαιστο, το θεό που φέρει το τεχνητό φως και τη λάμψη της φωτιάς, κατά τον μήνα Βοηδρομίωνα, την 22α Σεπτεμβρίου. Συνδέεται επίσης με την μικρότερη θεά Νύκτα. Κατά τον ίδιο μήνα διενεργούνταν τα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια, τα οποία διαρκούσαν εννέα ημέρες, όσες και οι μέρες περιπλάνησης της Δήμητρας. Η μυθοπλασία αναφέρει πως εκείνη την περίοδο η φύση έπαψε να ανθεί και να αναπαράγει, αφού η θλιμμένη θεά έψαχνε την κόρη της Περσεφόνη. Δίδαξε δε στην Ελευσίνα τα Μυστήρια της τροφής –υλικής και πνευματικής. Η φύση πενθεί μαζί της και θα αναζωογονηθεί, με την επιστροφή της Περσεφόνης, κατά την Εαρινή Ισημερία.
Η ημέρα αυτή είναι εθνική γιορτή για τους Ιάπωνες. Πρόκειται για την ημέρα που σηματοδοτεί την αλλαγή των εποχών αλλά και συνδέεται με τους νεκρούς. Η παραδοσιακή ιαπωνική ονομασία για την περίοδο γύρω από την φθινοπωρινή και την εαρινή ισημερία είναι higan , και όπως λένε οι ιάπωνες «και η ζέστη και το κρύο τελειώνουν με το higan ». Διαρκεί συνολικά επτά ημέρες- τρεις ημέρες πριν από την ισημερία και τρεις ημέρες μετά.
Το higan έχει βουδιστική προέλευση και σημαίνει την «άλλη όχθη του ποταμού του θανάτου». Σ’ αυτή την όχθη του ποταμού είναι ο κόσμος που ζούμε και στην άλλη είναι το βασίλειο των νεκρών. Αυτές τις ημέρες, οι ιάπωνες επισκέπτονται τους οικογενειακούς τάφους και προσεύχονται για την ανάπαυση των ψυχών.
Οι Κέλτες θεωρούσαν πως η φθινοπωρινή ισημερία συμβολίζει την νίκη του θεού του Σκότους απέναντι στον δίδυμό του θεό του φωτός. Έκαναν ιδιαίτερες γιορτές και απέτειναν φόρο τιμής στους νεκρούς, αφού παράλληλα αυτή την περίοδο ο Ήλιος ήταν ασθενέστερος για το επόμενο μισό του έτους.
