Δεκάδες κλινικές του ΕΣΥ, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα και την Αττική, έχουν δώσει το «παρών», με γιατρούς, νοσηλευτές και λοιπό αναγκαίο προσωπικό να δηλώνουν με σταθερά αυξανόμενο ρυθμό την ένταξή τους στην απογευματινή διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, εντείνονται οι αντιδράσεις από τους συναδέλφους τους που απορρίπτουν τον νέο θεσμό για τα χειρουργεία προτάσσοντας τα προβλήματα υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης που στραγγαλίζουν το ΕΣΥ.
Με διστακτικό βηματισμό μπαίνουν στα χειρουργεία και οι πολίτες (οι οποίοι βρίσκονται μαζί με τους επαγγελματίες υγείας στο επίκεντρο αυτής της μεταρρύθμισης) βάζοντας το χέρι στην τσέπη για να πληρώσουν για την επέμβαση με βάση τον «ανταγωνιστικό» σε σχέση με τις ιδιωτικές κλινικές τιμοκατάλογο των χειρουργείων στο ΕΣΥ.
Το υπουργείο Υγείας έχει εξηγήσει επανειλημμένως τον διττό στόχο των απογευματινών χειρουργείων: αφενός να εξυπηρετηθούν με ταχύ ρυθμό οι πάνω από 102.000 πολίτες που βρίσκονται σε λίστες αναμονής στα νοσοκομεία της χώρας, αφετέρου να ενισχυθούν οι κατά γενική παραδοχή χαμηλές αποδοχές των υγειονομικών εντός του ΕΣΥ. «Τα απογευματινά χειρουργεία είναι ελεύθερη επιλογή της χειρουργικής ομάδας αν θα τα κάνει ή όχι και είναι ελεύθερη επιλογή του ασθενούς αν θα πάει ή όχι», συμπυκνώνει τη φιλοσοφία της μεταρρύθμισης ο αρμόδιος υπουργός Αδωνις Γεωργιάδης.
Οι αμοιβές των γιατρών
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, σε αναμονή για χειρουργική επέμβαση βρίσκονται 102.634 ασθενείς, εκ των οποίων 44.459 (43%) περιμένουν έως 4 μήνες, 31.954 (31%) από 4 έως 12 μήνες και 26.221 (26%) περισσότερους από 12 μήνες. To 48% των περιστατικών σε αναμονή άνω των 4 μηνών είναι εγγεγραμμένο σε λίστες νοσοκομείων της 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας (ΥΠΕ) Μακεδονίας και της 4ης ΥΠΕ Μακεδονίας – Θράκης. Γεγονός που εξηγεί γιατί τα απογευματινά χειρουργεία ξεκίνησαν την περασμένη Τρίτη από τα Νοσοκομεία «Παπαγεωργίου» και ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης και το Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας. Τις επόμενες ημέρες τη σκυτάλη πήραν το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας και τα Νοσοκομεία «Ευαγγελισμός» και ΚΑΤ στην Αττική. Από αυτή την εβδομάδα δύο ημέρες απογευματινά χειρουργεία θα πραγματοποιούν στην Αττική και τα Νοσοκομεία «Γ. Γεννηματάς», «Σωτηρία» και Αττικόν.
Στον απόηχο της πρώτης εβδομάδας και των περίπου 12 περιστατικών που έχουν χειρουργηθεί, οι διευθυντές των κλινικών του Χειρουργικού Τομέα σε πολλά νοσοκομεία πραγματοποιούν αλλεπάλληλες συσκέψεις με τους διευθυντές Ιατρικής Υπηρεσίας και τις διοικήσεις αναζητώντας το ρυθμιστικό πλαίσιο. Η αχαρτογράφητη, όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς επικεφαλής των κλινικών, πορεία που καλούνται να διανύσουν δεν φαίνεται να στέκεται εμπόδιο. Οι περισσότεροι βλέπουν με ρεαλισμό τις δύσκολες συνθήκες εντός των οποίων ήδη ασκούν το λειτούργημά τους στο σύστημα δημόσιας υγείας και αναζητούν νέες διόδους επαγγελματικής, επιστημονικής και οικονομικής βελτίωσης.
«Τα απογευματινά χειρουργεία λειτουργούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες εδώ και χρόνια εντός των δημόσιων νοσοκομείων. Στην Ελλάδα έπρεπε να είχαν καθιερωθεί μαζί με τα απογευματινά ιατρεία πριν από δύο και πλέον δεκαετίες. Στο επίκεντρο αυτής της απόφασης βρίσκεται ο ασθενής που πρέπει να εξυπηρετηθεί και μετά ο εργαζόμενος που πρέπει να ενισχυθεί. Είναι μια επιλογή και για τις δύο πλευρές, κανείς δεν υποχρεώνει κανέναν να μπει σε αυτή τη διαδικασία. Εμείς ως πανεπιστημιακοί οφείλουμε να είμαστε στην πρωτοπορία, γι’ αυτό και ήταν μονόδρομος η ένταξή μας στα απογευματινά χειρουργεία», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, διευθυντής της Γ’ Χειρουργικής Κλινικής στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Ισαάκ Κεσίσογλου, που διενήργησε την πρώτη απογευματινή επέμβαση στο ΑΧΕΠΑ χειρουργώντας περιστατικό βουβωνοκήλης. Ο χειρουργηθείς, όπως λέει, ήταν ένας από τους ασθενείς της κλινικής που δέχτηκε κατά τη διάρκεια διερευνητικών τηλεφωνημάτων που έγιναν από τη λίστα του νοσοκομείου να κάνει την επέμβαση πληρώνοντας στην απογευματινή λειτουργία.
Προτίμησαν να περιμένουν
«Υπήρχαν ασθενείς που αρνήθηκαν. Μας είπαν πως προτιμούν να περιμένουν τη σειρά τους, έπειτα από 3-4 μήνες. Αλλοι απάντησαν θετικά για τα απογευματινά», αναφέρει ο κ. Κεσίσογλου. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι «χρειάζεται να ρυθμιστούν σημαντικά ζητήματα ακόμη στη λειτουργία των απογευματινών ιατρείων καθώς συνδέονται με τη λειτουργία όλου του νοσοκομείου. Βούληση υπάρχει, αν τεθεί και το σωστό πλαίσιο, μπορεί να δώσει λύσεις. Προσωπικά, εκτιμώ ότι θα βοηθήσει, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα των αναμονών. Και αυτό γιατί ο πυρήνας του προβλήματος είναι η έλλειψη υποδομών και προσωπικού». Υπενθυμίζει μάλιστα ότι ο ίδιος παρέλαβε τον Ιανουάριο του 2021 τις νέες χειρουργικές αίθουσες του ΑΧΕΠΑ, εκ των οποίων οι μισές (5) παραμένουν κλειστές λόγω έλλειψης νοσηλευτών. «Τα απογευματινά χειρουργεία είναι ένας τρόπος να παραμείνουν στο σύστημα υγείας οι υπάρχοντες γιατροί. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει η προσπάθεια να ενισχυθεί το ΕΣΥ», καταλήγει ο καθηγητής.
Το πλαίσιο και η οργάνωση αποτελούν την πυξίδα για την επιτυχή έκβαση των απογευματινών χειρουργείων στο ΕΣΥ, σύμφωνα με τον καθηγητή Νευροχειρουργικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντή της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», Γεώργιο Στράντζαλη. Ο καθηγητής διενήργησε τη δεύτερη χειρουργική επέμβαση στο πλαίσιο των απογευματινών χειρουργείων στον «Ευαγγελισμό» την περασμένη Πέμπτη σε ασθενή του που χρειαζόταν βιοψία εγκεφάλου. Το κόστος της ιατρικής πράξης ήταν 900 ευρώ στο πλαίσιο των απογευματινών χειρουργείων, την ώρα που σε ιδιωτική κλινική θα κόστιζε έως και 4.500 ευρώ.
«Για έναν γιατρό που συμπληρώνει 40 χρόνια στο ΕΣΥ όπως εγώ είναι μια σημαντική μεταρρύθμιση. Οι περισσότεροι γιατροί θέλουμε να εξυπηρετήσουμε τον ασθενή, αυτός βρίσκεται στο επίκεντρο. Εγινε λοιπόν η αρχή και μένει να δούμε αν θα το αγκαλιάσουν και οι πολίτες. Αυτό θα φανεί το αργότερο τα επόμενα δύο χρόνια. Η συμμετοχή των πολιτών θα δώσει ουσιαστικά ώθηση και στις κλινικές και τους γιατρούς», λέει ο καθηγητής, τονίζοντας ωστόσο ότι «χρειάζεται πολλή και καλή οργάνωση, καταρχάς, όλου του νοσοκομείου και ειδικά της χειρουργικής ομάδας και όλων όσοι εμπλέκονται, αναισθησιολόγοι, νοσηλευτές. Πρέπει να διασφαλιστούν η ποιότητα, η ασφάλεια, η ακρίβεια των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας».
Ενίσχυση των υγειονομικών
Ενας 86χρονος που χρειαζόταν να υποβληθεί σε βουβωνοκήλη ήταν ο πρώτος ασθενής στα απογευματινά χειρουργεία του Νοσοκομείου Καβάλας την περασμένη Τρίτη. «Είχε εξεταστεί πρόσφατα στα τακτικά ιατρεία και είχε μπει σε λίστα αναμονής. Ωστόσο, ήρθε μόνος του και πάλι στο νοσοκομείο μόλις έμαθε για τα απογευματινά χειρουργεία. Για μας ήταν μια ευχάριστη έκπληξη η πρότασή του. Εγινε η σχετική εισήγηση του Χειρουργικού Τομέα στη διοίκηση και προχωρήσαμε», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής και της Ιατρικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου Καβάλας, Ιωάννης Τριανταφυλλίδης.
Πλέον έχουν δρομολογηθεί άλλες τρεις επεμβάσεις γενικής χειρουργικής φύσεως (θυρεοειδεκτομή, βουβωνοκήλη, χολολιθίαση), ενώ αναμένονται και περιστατικά από τις άλλες κλινικές του Χειρουργικού Τομέα. Στη Χειρουργική Κλινική εξυπηρετούνται περίπου 1.100 ασθενείς τον χρόνο, με την αναμονή να κυμαίνεται στους 4-5 μήνες. Ο κ. Τριανταφυλλίδης διευκρινίζει, ωστόσο, ότι ο προγραμματισμός δεν αφορά τα ογκολογικά και τα επείγοντα περιστατικά, τα οποία αντιμετωπίζονται αμέσως. «Τα απογευματινά χειρουργεία είναι ένα μέτρο που μας επιτρέπει να αναδείξουμε το έργο μας και να αυξήσουμε τις αποδοχές μας. Ο μισθός μου είναι 2.180 ευρώ τον μήνα. Με τα χειρουργεία μπορώ να λάβω νόμιμα και διάφανα άλλα 1.000 ευρώ τον μήνα», εξηγεί ο 48χρονος χειρουργός, τονίζοντας πόσο σημαντική είναι αυτή η οικονομική ενίσχυση.
«Για όποιον γιατρό έχει βρεθεί σε άλλα συστήματα υγείας -προσωπικά ήμουν ως υπότροφος σε νοσοκομεία στο Παρίσι, στο Μπορντό και τη Μόντενα- ό,τι προωθείται με τα απογευματινά ιατρεία δεν είναι καινοτόμο. Γίνεται παντού. Δίνει μια εναλλακτική στους γιατρούς. Δεν αλλοιώνεται με αυτή τη δυνατότητα ο δημόσιος χαρακτήρας του ΕΣΥ. Εάν δε τεθεί και το ζήτημα της παραοικονομίας, αν και όπου υπάρχει, τότε είναι μια ευκαιρία να νομιμοποιηθεί η όποια παράνομη συναλλαγή των γιατρών», λέει ο κ. Τριανταφυλλίδης. Στο Νοσοκομείο Καβάλας υπάρχει μια, εξαρχής, θετική στάση απέναντι στον νέο θεσμό, που πιθανόν σχετίζεται, όπως και σε άλλα νοσοκομεία, με την επάρκεια προσωπικού, κυρίως κρίσιμων εν προκειμένω ειδικοτήτων, όπως αναισθησιολόγων (υπάρχουν 6) και νοσηλευτών.
Η έλλειψη αναισθησιολόγων
Ωστόσο, η κατάσταση είναι δύσκολη στα περισσότερα νοσοκομεία. Οι αναισθησιολόγοι έρχονται και πάλι στο προσκήνιο αφενός λόγω των ελλείψεων στο ΕΣΥ, αφετέρου λόγω του κομβικού ρόλου τους στα χειρουργεία, πρωινά και απογευματινά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρείας, στο ΕΣΥ υπηρετούν περίπου 750 αναισθησιολόγοι, αριθμός που απέχει πολύ από την κάλυψη όλων των θέσεων. Η έλλειψη ενδιαφέροντος αποτυπώνεται και στις κενές θέσεις ειδικευόμενων, καθώς μόλις 4 στις 10 καλύπτονται.
«Αντιλαμβανόμαστε ότι αναζητούνται κίνητρα για να παραμείνουν ή και να έρθουν αναισθησιολόγοι στο ΕΣΥ. Με τα απογευματινά χειρουργεία δίνονται αμοιβές από 90 ευρώ έως 450 ευρώ ανά επέμβαση. Η οικονομική πίεση που υπάρχει στο επάγγελμά μας θα ανοίξει δρόμους σε συναδέλφους. Αλλωστε αυτό είχε αποτυπωθεί και σε έρευνα που είχαμε κάνει: το 55% των αναισθησιολόγων είχε θετική στάση για τη συμμετοχή του στα απογευματινά χειρουργεία», αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» η πρόεδρος της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρείας, αναισθησιολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», Ελεάνα Γαρίνη. Η ίδια επισημαίνει, ωστόσο, μια άλλη μεγάλη διαφορά με τον θεσμό των απογευματινών χειρουργείων όπως ισχύει σε άλλες χώρες: «Οπου εφαρμόζεται δεν υπάρχει εντατικοποίηση της εργασίας των αναισθησιολόγων όπως γίνεται στην Ελλάδα». Για την εκπρόσωπο των αναισθησιολόγων ζητούμενο είναι «το θέμα της παροχής ποιοτικών και ασφαλών υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς. Πλαίσιο προς το παρόν δεν υπάρχει, από το υπουργείο Υγείας βασίζονται στην αυτορρύθμιση των κλινικών και των νοσοκομείων».
Από… απόσταση παρακολουθούν τα απογευματινά χειρουργεία και οι περισσότεροι νοσηλευτές, με στελέχη του ΕΣΥ να το αποδίδουν στις χαμηλές αμοιβές αλλά και στη σκληρή πραγματικότητα που θέλει πολλούς νοσηλευτές του δημόσιου συστήματος υγείας να εργάζονται ήδη και σε ιδιωτικές κλινικές, έχοντας λάβει ειδική άδεια. Περίπου το 25%-30% των εξειδικευμένων νοσηλευτών (χειρουργείου και αναισθησιολογίας) που απαιτούνται έχει δηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχει στα απογευματινά χειρουργεία.
«Η αμοιβή του νοσηλευτή με 15 ευρώ την ώρα μεικτά είναι εξαιρετικά χαμηλή και δεν αντιστοιχεί στο επιστημονικό του υπόβαθρο και στο υψηλής ευθύνης έργο που επιτελεί.
Είναι απαράδεκτο να εξισώνεται με αυτή του τραυματιοφορέα, ενώ του επιμελητή ιατρού ξεκινά από 105 ευρώ την ώρα», λέει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας (ΠΑΣΥΝΟ) του ΕΣΥ, Γιώργος Αβραμίδης. Ο ίδιος επαναφέρει το πάγιο αίτημα του κλάδου για προσλήψεις μόνιμων νοσηλευτών και αύξηση της αμοιβής τους.
