Νέος γύρος ελλείψεων σε φάρμακα βρίσκεται σε εξέλιξη στην εγχώρια αγορά. Αντιβιοτικά, ηπαρίνες, ορμόνες, ινσουλίνες, αντιφλεγμονώδη, φάρμακα για αναπνευστικές νόσους, επιληψία, υπέρταση, καρδιαγγειακές νόσους βρίσκονται στον μακρύ κατάλογο του ΕΟΦ, που περιλαμβάνει περίπου 277 κωδικούς.
Ενας κατάλογος που μεταφράζεται σε μεγάλη ταλαιπωρία για τους πολίτες, οι οποίοι κάνουν αγώνα δρόμου από κατάστημα σε κατάστημα αναζητώντας τα φάρμακά τους, όπου και όταν αυτά είναι διαθέσιμα. Παράλληλα όμως το θέμα της μη επάρκειας των φαρμάκων πυροδοτεί αντιπαραθέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών (φαρμακευτικές εταιρείες, φαρμακαποθήκες, φαρμακοποιοί), την ώρα που η ηγεσία του υπουργείου Υγείας προσπαθεί να προετοιμαστεί για το φθινοπωρινό κύμα ελλείψεων, που αναμένεται εντονότερο.
Στο πλαίσιο αυτό ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης στηρίζει και παρακολουθεί στενά την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Εκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) για κεντρική προμήθεια αντιβιοτικών, όπως έγινε με τα εμβόλια για τον κορωνοϊό και τα αντιιικά φάρμακα. Σε πρώτη φάση είναι ζητούμενο να εξασφαλιστεί η δραστική ουσία αμοξυκιλλίνη, η οποία είναι σε έλλειψη επί μήνες στην Ευρώπη.
Σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε παλαιότερα, που οι ελλείψεις φαρμάκων τους θερινούς μήνες αποτελούσαν όντως εποχικό πρόβλημα λόγω της πρόσκαιρης διαταραχής της εφοδιαστικής αλυσίδας που προκαλούσαν οι καλοκαιρινές διακοπές, τώρα το κύμα των ελλείψεων κάνει λιγότερο ή περισσότερο αισθητή την εμφάνισή του όλο τον χρόνο. Η επίδραση της πανδημίας του κορωνοϊού στην παγκόσμια παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα των φαρμάκων είναι ο πλέον ορατός λόγος για το πρόβλημα των ελλείψεων, αλλά όχι ο μόνος, στη χώρα μας.
Πινγκ πονγκ ευθυνών
Στην Ελλάδα οι ελλείψεις που κατά καιρούς καταγράφονταν αφορούσαν μερικές δεκάδες φάρμακα, για τα οποία συνήθως ο ΕΟΦ αποφάσιζε απαγόρευση εξαγωγών. Οι χαμηλές τιμές των φαρμάκων στην ελληνική αγορά προβάλλονται σταθερά από τις φαρμακευτικές εταιρείες ως λόγος που ευνοεί τις παράλληλες εξαγωγές, τις οποίες νομίμως κάνουν οι φαρμακαποθηκάριοι (χονδρέμποροι, είτε ιδιώτες είτε συνεταιρισμοί φαρμακοποιών). Οι φαρμακαποθηκάριοι, πάλι, αρνούνται ότι η εξαγωγική δραστηριότητά τους δημιουργεί ελλείψεις, υποστηρίζοντας ότι εξάγουν εφόσον καλυφθεί η ελληνική αγορά, και με τη σειρά τους δείχνουν τις φαρμακευτικές εταιρείες ως αρχή του προβλήματος.
Ειδικότερα, αναφέρουν ότι οι πολυεθνικές φαρμακευτικές έχουν μειώσει δραστικά τις εισαγόμενες ποσότητες φαρμάκων στην προσπάθειά τους να μειώσουν τις μεγάλες οικονομικές επιβαρύνσεις τους, ιδίως τις επιστροφές χρημάτων μέσω clawback και rebate, που σχετίζονται με τις ποσότητες φαρμάκων που διαθέτουν. Οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν αρνούνται ότι η δημόσια υποχρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης προκαλεί προβλήματα – μεταξύ άλλων οδηγεί σε επιστροφές που αγγίζουν το 47% της συνολικής δαπάνης του κράτους για τα φάρμακα των πολιτών του, κάτι που σημαίνει ότι τα μισά φάρμακα τα δίνουν δωρεάν.
Κλείσιμο
Στο πινγκ πονγκ των ευθυνών για τις ελλείψεις φαρμάκων οι φαρμακοποιοί δείχνουν τις φαρμακαποθήκες υποστηρίζοντας ότι η απαγόρευση των εξαγωγών επιλύει το πρόβλημα, εφόσον για τα περισσότερα σκευάσματα για τα οποία ισχύει η απαγόρευση εξαγωγής ομαλοποιείται σταδιακά η διάθεσή τους στο ελληνικό φαρμακείο. Οι ίδιοι αρνούνται τις αιτιάσεις των χονδρεμπόρων ότι γίνονται «επιχειρήσεις-σκούπα» στα φαρμακεία εν γνώσει τους, ότι δηλαδή πωλούν φάρμακα που προορίζονται για παράνομες εξαγωγές, και επίσης υπερασπίζονται σθεναρά τον κοινωνικό ρόλο των συνεταιρισμών φαρμακαποθηκών που λειτουργούν καλύπτοντας το 46% της εγχώριας αγοράς.
Παρεμβάσεις
Μετά την πανδημία οι ελλείψεις φαρμάκων εντάθηκαν, με την τελευταία απόφαση του ΕΟΦ να είναι ενδεικτική περιέχοντας 227 σκευάσματα, οδηγώντας το υπουργείο Υγείας σε πιο δραστικά μέτρα για την ομαλοποίηση της αγοράς. Απαγόρευση εξαγωγών, υποχρεωτική δήλωση πωλήσεων και αποθεμάτων από τις φαρμακαποθήκες μέσω ειδικής πλατφόρμας στον ΕΟΦ, αύξηση αποθεμάτων στις φαρμακευτικές, χορήγηση μόνο με ηλεκτρονική συνταγογράφηση συγκεκριμένων φαρμάκων στα φαρμακεία και ενθάρρυνση της συνταγογράφησης γενοσήμων στους γιατρούς συνθέτουν το πλέγμα των μέτρων που ενεργοποίησε τον περασμένο Ιούνιο το υπουργείο Υγείας.
Στα χαρτιά έμεινε το μέτρο που προωθούσε η προηγούμενη ηγεσία να αυξηθούν οι τιμές σε πολύ φθηνά και δημοφιλή φάρμακα ώστε να μην αποσύρονται από την αγορά, όπως συμβαίνει τώρα, καθώς η υποκατάστασή τους γίνεται από φάρμακα πολλαπλάσιας αξίας.
Οι εμπλεκόμενοι φορείς υποστηρίζουν ότι οι παρεμβάσεις είναι στη σωστή κατεύθυνση και ζητούν από τον ΕΟΦ να εντείνει τον έλεγχο. Ωστόσο, παραμένουν στα χαρακώματα υπερασπιζόμενοι καθένας τον ρόλο του στην τροφοδοσία της αγοράς, και επισημαίνοντας προβλήματα κυρίως σε ό,τι αφορά τη στάση των… άλλων πλευρών της φαρμακευτικής αλυσίδας.
Ετσι, η τελευταία απαγόρευση παράλληλων εξαγωγών που ανακοίνωσε ο ΕΟΦ προ δύο εβδομάδων προκάλεσε την ικανοποίηση των φαρμακοποιών και την αντίδραση των φαρμακαποθηκάριων, όπως αποτυπώθηκε στις σχετικές ανακοινώσεις των εκπροσώπων τους.
Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) επιδοκίμασε την απόφαση του ΕΟΦ γιατί «έλαβε υπόψη και τις αναφορές των ελλείψεων για 120 φαρμακευτικά σκευάσματα τα οποία απουσιάζουν από τα φαρμακεία μας, με αποτέλεσμα τη διαρκή και έντονη ταλαιπωρία των Ελλήνων ασθενών».
«Ο ΕΟΦ αυτοαναιρείται και υποβαθμίζει τον κομβικό του ρόλο στην προστασία της δημόσιας υγείας, θέτοντας σε απαγόρευση πάνω από 40 φαρμακευτικά προϊόντα τα οποία διαθέτουν πληθώρα γενοσήμων», αντέταξε στην ανακοίνωσή του ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκάριων (ΠΣΦ).
Μάλιστα υπενθυμίζει με νόημα ότι η πρώτη ανακοίνωση του ΕΟΦ, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του υπουργού Υγείας, κ. Χρυσοχοΐδη, όριζε σαφώς ότι δεν υφίσταται έλλειψη σε προϊόντα που διαθέτουν γενόσημα. Ωστόσο, πλέον, απαγορεύεται η εξαγωγή τουλάχιστον 56 φαρμάκων τα οποία διαθέτουν δεκάδες γενόσημα, πολλά από τα οποία παράγονται από ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες. Η τελευταία απαγόρευση του ΕΟΦ, κατά πληροφορίες, προκάλεσε τη διαμαρτυρία και ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών θεωρώντας ότι εγείρονται ζητήματα ανταγωνισμού όταν προστατεύεται η εγχώρια κυκλοφορία φαρμάκου που έχει γενόσημα.
Ο ΕΟΦ, ωστόσο, ο καθ’ ύλην αρμόδιος οργανισμός, εμμένει στην τάση της απαγόρευσης και κατηγορείται από τους φαρμακαποθηκάριους ότι εποπτεύει μεμονωμένους κρίκους και όχι το σύνολο της φαρμακευτικής αλυσίδας. Οπως π.χ. τους ίδιους, που πλέον τους υποχρεώνει να δηλώνουν ηλεκτρονικά τα αποθέματά τους. Την ίδια στιγμή, δεν ελέγχει τις φαρμακευτικές εταιρείες σε ό,τι αφορά τις μειωμένες, όπως καταγγέλλεται, ποσότητες φαρμάκων που εισάγουν και διαθέτουν στην Ελλάδα, ούτε τα φαρμακεία ως προς το σκέλος των συνταγών που εκτελούν.
