Μία από τις σημαντικότερες προετοιμασίες για την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων αποτελούσε ανέκαθεν ο στολισμός του σπιτιού. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο έβρισκε την καθιερωμένη του γωνιά και γέμιζε με λαμπάκια, στολίδια, γιρλάντες και φυσικά το αστέρι ή το αγγελάκι στην κορυφή. Τα γιορτινά τραπεζομάντιλα, τα σεμεδάκια και οι πιατέλες, γεμάτες σπιτικά γλυκά, γέμιζαν τα τραπέζια κάθε μεγέθους και το στολισμό του καθιστικού πλαισίωναν όμορφα φυτά εσωτερικού χώρου. Δικαιολογημένα, λοιπόν, ορισμένα φυτά είναι άρρηκτα συνδεδεμένα στη συνείδηση και τις αναμνήσεις μας με τις πιο όμορφες, οικογενειακές και γιορτινές μέρες του χρόνου.
Ποϊνσέτια ή Αλεξανδρινό (Euphorbia [Poinsettia] pulcherrima)
Αδιαμφισβήτητα ο βασιλιάς των χριστουγεννιάτικων φυτών είναι η ποϊνσέτια. Γνωστό πιο ευρέως με το όνομα Αλεξανδρινό, είναι ίσως το πρώτο φυτό που έρχεται στο μυαλό όλων όταν μιλάμε για χριστουγεννιάτικα φυτά. Είναι θαμνώδες καλλωπιστικό φυτό με πυκνό φύλλωμα και χαρακτηριστικά βράκτεια φύλλα συνήθως σε κόκκινο χρώμα. Δεν αντέχει τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες γι’ αυτό και στη χώρα μας καλλιεργείται κυρίως σαν εσωτερικού χώρου το χειμώνα, ενώ μπορεί να μεταφερθεί σε εξωτερικό χώρο από την άνοιξη και μετά. Εντούτοις, σε νοτιότερες περιοχές της Ελλάδας με ηπιότερους χειμώνες μπορεί να τοποθετηθεί και σε μία προστατευμένη θέση στον κήπο. Χρειάζεται τακτικό πότισμα την εποχή της ανάπτυξης του. Μετά την ανθοφορία, τα φύλλα του πέφτουν και τότε περιορίζουμε τα ποτίσματα. Πρέπει να κλαδεύεται μετά το τέλος της ανθοφορίας του, νωρίς την άνοιξη, ώστε να ανανεωθεί. Η επέμβαση αυτή θέλει προσοχή, καθώς οι βλαστοί περιέχουν ένα γαλακτώδη χυμό που πιστεύεται ότι είναι δηλητηριώδης. Όταν αρχίζουν να μαραίνονται τα βράκτια φύλλα είναι η ώρα να κλαδέψετε το Αλεξανδρινό, αφήνοντας 2–3 μάτια σε κάθε κλαδί.
Ου ή Ίλεξ ή Αρκουδοπούρναρο (Ilex aquifolium)
Αν και πολλές φορές το βλέπουμε να αναφέρεται και ως γκι, στην πραγματικότητα το φυτό αυτό λέγεται Ου ή Ίλεξ και δεν έχει σχέση με το φυτό γκι. Το ίλεξ, γνωστό και ως ήμερο πουρνάρι ή αρκουδοπούρναρο, είναι αειθαλής, δίοικος θάμνος, αργού ρυθμού ανάπτυξης. Στη χώρα μας σπάνια θα ξεπεράσει τα τρία μέτρα σε ύψος, ενώ η διάμετρος του αντιστοιχεί περίπου στο ένα τρίτο του ύψους του. Το ίλεξ έχει σκληρά, στιλπνά, σκουροπράσινα ή αργυροπράσινα φύλλα, περισσότερο ή λιγότερο οδοντωτά ανάλογα το είδος. Ανθοφορεί την άνοιξη με μικρά αλλά εύωσμα άνθη σε λευκό ή λευκοκίτρινο χρώμα. Στα θηλυκά φυτά τα άνθη ακολουθούνται από σφαιρικούς καρπούς, κόκκινους. Προτιμά τις ηλιόλουστες έως ημισκιερές θέσεις φύτευσης και τα γόνιμα, ελαφριά και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Επίσης, έχει μέτριες απαιτήσεις σε νερό άρδευσης, κυρίως την θερινή περίοδο, ενώ παρουσιάζει εξαιρετική αντοχή στις ακραίες θερμοκρασίες του χειμώνα. Την περίδοδο των Χριστουγέννων το βρίσκουμε τόσο σε γλάστρα για να στολιστεί σε εξωτερικό χώρο όσο και σε κομμένα κλαδιά για να τα στολίσουμε μέσα στο σπίτι.
Ιξός ή Γκι (Viscum album)
Ο Ιξός, γνωστός και ως γκι ή γκυ, είναι αειθαλές παράσιτο δέντρων, κυρίως των ελάτων και των καστανιών. Το φυτό παράγει έναν ημιδιαφανή λευκό σφαιρικό καρπό που θυμίζει μαργαριτάρι. Προτιμά τα κρύα ή δροσερά μέρη, ενώ είναι φυτό που μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και σε σκιερά μέρη ή ημισκιερές τοποθεσίες. Θεωρείται καλότυχο φυτό και είναι σύμβολο της αγάπης, της ειρήνης και της ευημερίας, γι’ αυτό και επιλέγεται για στολισμό στα σπίτια. Στην Ελλάδα συνήθως το κρεμάμε στις πόρτες για να φέρει καλοτυχία και να διώχνει την γρουσουζιά τα Χριστούγεννα και το νέο έτος.
Οι σπόροι του περιβάλλονται από μία κολλώδη ουσία και για να φυτρώσουν πρέπει πρώτα να περάσουν από το πεπτικό σύστημα των πουλιών που τους τρώνε. Ο σπόρος δεν καταστρέφεται μέσα στο στομάχι του πουλιού, αντίθετα, ένζυμα που βρίσκονται στο πεπτικό του σύστημα τον ενεργοποιούν, έτσι ώστε όταν το πτηνό αφήσει τα περιττώματα του πάνω σε άλλο δένδρο, αυτά κολλούν στο κλαδί λόγω της κόλλας, και ο γόνιμος σπόρος φυτρώνει. Ο ιξός αναπαράγεται μόνο με αυτό τον τρόπο, αφού έχει αποδειχτεί ότι οι σπόροι δεν βλαστάνουν όταν τοποθετηθούν σε νερό ή χώμα.
Επίφυλλο, Υπομονή ή Κάκτος των Χριστουγέννων (Schlumbergera truncate)
Το επίφυλλο είναι ένα επίφυτο, δηλαδή στις περιοχές όπου αυτοφύεται αναπτύσσεται επάνω σε άλλα φυτά, συνήθως δέντρα, χωρίς όμως να παρασιτεί σε αυτά. Αποτελείται από μακρείς, πεπλατυσμένους βλαστούς που κάθε τόσο δημιουργούν μία μικρή στένωση ομοιάζοντας με φύλλα το ένα δίπλα στο άλλο. Συχνά αναφέρεται ως παχύφυτο λόγω της απουσίας αγκαθιών, στην πραγματικότητα όμως είναι ένας κάκτος. Στην κορυφή κάθε βλαστού σχηματίζονται τα εντυπωσιακά χωνοειδή άνθη του σε κόκκινο, ροζ, φούξια, λευκό ή κίτρινο χρώμα. Ανθοφορεί κατά την περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου γι’αυτό αποκαλείται και ως κάκτος των Χριστουγέννων. Το ίδιος γένος φυτών περιλαμβάνει ακόμα ένα είδος επίφυλλου, που ανθίζει τον Μάρτιο-Απρίλιο και εκείνο αποκαλείται κάκτος του Πάσχα. Καλλεργείται κυρίως ως εσωτερικού χώρου και χρειάζεται μια φωτεινή θέση μακριά από πηγές θερμότητας. Από τη στιγμή που θα εμφανιστούν τα μπουμπούκια του και μέχρι το πέρας την άνθισης φροντίζουμε να μην μετακινηθεί καθόλου η γλάστρα μας καθώς σε αυτήν την περίπτωση το επίφυλλο θα ρίξει τα άνθη του. Ποτίζουμε τακτικά ελέγχοντας ότι το χώμα στεγνώνει και αδειάζουμε πάντα το πιατάκι της γλάστρας μετά από κάθε πότισμα. Λιπαίνουμε μία φορά το δίμηνο με υγρό λίπασμα για κάκτους και παχύφυτα. Την περίοδο πριν την ανθοφορία φροντίζουμε να βρίσκεται σε σχετικά δροσερές θερμοκρασίες και ελαττώνουμε το πότισμα. Την άνοιξη και το καλοκαίρι μεταφέρουμε τη γλάστρα σε εξωτερικό χώρο εάν θέλουμε σε θέση προστατευμένη από την απευθείας έκθεση στο ηλιακό φως. Μεταφυτεύουμε όταν πλέον η γλάστρα μας έχει γεμίσει ασφυκτικά από ρίζες σε γλάστρα μόλις ένα νούμερο μεγαλύτερη για να μην χάσουμε την επόμενη ανθοφορία.
Κυκλάμινο (Cyclamen persicum)
Το κυκλάμινο είναι αγαπημένο φθινοπωρινό και χειμωνιάτικο φυτό και δεν θα μπορούσε να λείπει από την Χριστουγεννιάτικη διακόσμηση. Ειδικά το κόκκινο κυκλάμινο. Είναι φυτό μετρίου μεγέθους, με το μέγιστο ύψος και τη διάμετρο του να φτάνουν τα τριάντα εκατοστά. Στην Ελλάδα, ανάλογα τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, μπορεί να καλλιεργηθεί και ως εξωτερικού χώρου, συχνά όμως αντιμετωπίζεται ως φυτό εσωτερικού χώρου, Έχει μεγάλα, καρδιόσχημα, σκουροπράσινα, δερματώδη φύλλα με αργορόχρωες κηλίδες ή γραμμώσεις στην άνω επιφάνεια τους. Τα χαρακτηριστικού σχήματος κυπελοειδή άνθη του έχουν χρώμα λευκό ή αποχρώσεις του ροζ, του κόκκινου και του μωβ χρώματος. Το κυκλάμινο είναι αρκετά απαιτητικό φυτό ως προς τις καλλιεργητικές φροντίδες και τη θέση φύτευσης που απαιτεί. Θέλει ελαφρύ, γόνιμο, καλά αποστραγγιζόμενο χώμα που να είναι διαρκώς νοτισμένο, αλλά όχι υγρό. Ευδοκιμεί σε θέσεις προστατευμένες από τους ανέμους και φωτεινές, που όμως δεν δέχονται άμεσο ηλιακό φως. Εξίσου σημαντική για την ανάπτυξη του είναι η απομάκρυνση των ξερών ανθέων και μια σταθερή, μέτρια λίπανση.
Αμαρυλλίδα (Hippeastrum sp.)
Μπορεί η υπέροχη Αμαρυλλίδα, γνωστή και ως Ιππίαστρο ή Ιππέαστρο, να ανθοφορεί από τα τέλη του χειμώνα όταν καλλιεργείται σε εξωτερικό χώρο, εντούτοις το γιορτινό μας τραπέζι μπορεί υπέροχα να στολίζεται από αμαρυλλίδες σε γλάστρα κατά προτίμηση κόκκινες για να ταιριάζουν με το κλίμα των ημερών. Έχει μακριά, δερματώδη φύλλα σε έντονο πράσινο χρώμα, επιμήκη και λογχοειδή. Το χαρακτηριστικό, μεγάλου μεγέθους άνθος της φύεται μόνο του ή σε ομάδες έως επτά (7) ανθέων στην κορυφή κατακόρυφου μίσχου. Έχει μέτριες απαιτήσεις σε νερό ενώ, για να αποφευχθούν σαπίσματα του βολβού και του ανθοφόρου μίσχου, το χώμα πρέπει να είναι καλά αποστραγγιζόμενο και να στεγνώνει πριν το επόμενο πότισμα. Η Αμαρυλλίδα προτιμά ηλιόλουστες θέσεις, όπου να δέχεται άμεσο ηλιακό φως για λίγες ώρες. Τα άνθη της είναι μονόχρωμα ή δίχρωμα σε λευκό, κόκκινο, κίτρινο, πορτοκαλί, μωβ ή ροζ χρώμα.
Αρδίζια, Αρδίσια ή Αρντίσια (Ardisia crenata)
Η αρδίζια ή αρδίσια είναι φυτό που κατάγεται από υποτροπικές περιοχές του πλανήτη και στη χώρα μας καλλιεργείται ως φυτό εσωτερικού χώρου. Ανθίζει τον Ιούνιο με μικρά, λευκά ή ρόδινα άνθη τα οποία στη συνέχεια δένουν σε σφαιρικούς καρπούς σε κόκκινο ή λευκό χρώμα. Οι καρποί παραμένουν στο φυτό μέχρι την επόμενη περίοδο ανθοφορίας του χαρίζοντας του καλλωπιστική αξία καθόλη τη διάρκεια του έτους. Για το λόγο αυτό αποτελεί ακόμα μία εξαιρετική και ίσως ιδιαίτερη επιλογή για τον Χριστουγεννιάτικο στολισμό μας. Αναπτύσσεται σε φωτεινές θέσεις, όπου δεν θα δέχεται για πολλές ώρες το άμεσο ηλιακό φως. Φροντίζουμε το χώμα της να παραμένει σταθερά υγρό με μικρά, τακτκά ποτίσματα και λιπαίνουμε με υγρό λίπασμα ανθοφορίας μία με δύο φορές το μήνα την άνοιξη και το καλοκαίρι.
