Εθνικό σχέδιο δράσης για τους Ρομά και τη μείωση της παραβατικότητας

Με τρόπο οργανωμένο και μεθοδικό προσπαθούν πλέον το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και η Ελληνική Αστυνομία να περιορίσουν τα εκτεταμένα φαινόμενα παραβατικότητας που παρουσιάζονται με αφετηρία ή πυρήνα καταυλισμούς Ρομά, χωρίς παράλληλα να σταθούν οι επιχειρήσεις αυτές εμπόδιο στο εθνικό σχέδιο ένταξης του εν λόγω πληθυσμού, που έχει ξεκινήσει να υλοποιεί η κυβέρνηση την τελευταία διετία.

Μόνο μέσα στις τελευταίες πέντε ημέρες, η Αστυνομία πραγματοποίησε εκτεταμένες επιχειρήσεις στο Πάτημα Χαλανδρίου και στην Κιάφα Σπάτων, σε καταυλισμούς Ρομά, για την αντιμετώπιση της ρευματοκλοπής, επιχείρηση σε καταυλισμούς Ρομά στους Δήμους Καλαμάτας και Μεσσήνης και, τέλος, αστυνομικές επιχειρήσεις επίσης σε καταυλισμούς Ρομά στους Δήμους Άργους-Μυκηνών και Ναυπλίου, ενώ εξαρθρώθηκε μια εγκληματική οργάνωση με αφετηρία καταυλισμό στην Αχαΐα. Το στοιχείο που πυροδότησε έντονη ανησυχία και προβληματισμό προέρχεται από την τελευταία έκθεση της ΕΛ.ΑΣ. «για το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα στην Ελλάδα».

Με βάση τη μελέτη αυτή, το 2022 εξαρθρώθηκαν συνολικά 167 εγκληματικές ομάδες, με την πλειονότητα αυτών να έχει ως κύρια εγκληματική δραστηριότητα τις κλοπές-διαρρήξεις, τις ληστείες και τις κλοπές τροχοφόρων. Οπως σημειώνει η ΕΛ.ΑΣ., «στις ελληνικές ομάδες κυρίαρχες είναι οι ομάδες με μέλη, κατά συντριπτική πλειοψηφία, Ρομά (σε ποσοστό 86% επί των εγχώριων ομάδων)».

Έχει ενδιαφέρον, ωστόσο, να δούμε αναλυτικά τα στοιχεία που χαρτογραφούν τους Ρομά στην Ελλάδα και προσφέρουν, έτσι, μια πιο διεισδυτική ματιά στα πράγματα.

Βάσει της τελευταίας χαρτογράφησης των οικισμών και των καταυλισμών της χώρας από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, καταγράφηκαν συνολικά 354 περιοχές διαβίωσης Ρομά, με συνολικό πληθυσμό 104.210 κατοίκους.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης (2012) υπολογίζει κατά μέσο όρο τους Ρομά στην Ελλάδα σε 175.000 άτομα (αντιστοιχούν στο 1,55% του συνολικού πληθυσμού της χώρας), κατατάσσοντας τη χώρα μας στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σημαντικούς πληθυσμούς Ρομά. Η διαβίωσή τους χωρίζεται κατά βάση σε τρεις μεγάλες κατηγορίες. Συνολικά 8.582 ζουν στις αποκαλούμενες «άκρως υποβαθμισμένες περιοχές», όπου οι συνθήκες διαβίωσης χαρακτηρίζονται ως μη αποδεκτές, με καλύβια, παραπήγματα και απουσία βασικών υποδομών.

Οι περισσότεροι, αθροιστικά 59.292, κατοικούν σε αυτό που ονομάζουμε «μικτό καταυλισμό»: ανάμειξη σπιτιών με πρόχειρες κατασκευές (παραπήγματα, σκηνές/τσαντίρια, λυόμενες κατασκευές, κοντέινερ, με μόνιμη, συνήθως, χρήση και μερική υποδομή ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, οδοποιίας), συνήθως στις παρυφές κατοικημένης περιοχής.

Τέλος, 36.336 μένουν σε «γειτονιά» με μόνιμη χρήση, συχνά σε υποβαθμισμένες περιοχές του αστικού ιστού (κυρίως σπίτια, κανονική οικοδομή-διαμερίσματα ή μονοκατοικίες και κάποιες λυόμενες κατασκευές, κοντέινερ).

Τα προβληματικά στοιχεία που πρέπει να αντιμετωπιστούν

Η ίδια χαρτογράφηση, ωστόσο, καταγράφει και άλλα ιδιαίτερα προβληματικά στοιχεία, που πρέπει να αντιμετωπιστούν, για να μην αποτελούν σε πολλές περιπτώσεις το υπόβαθρο πάνω στο οποίο οικοδομείται συχνά η παραβατική εξέλιξη Ελλήνων Ρομά.

Ειδικότερα:

-11% των Ρομά στην Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια.
-9% δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο, τρεχούμενο νερό εντός της οικίας του μέσω σύνδεσης σε δημόσια προσβάσιμο σύστημα ύδρευσης.
-29% των Ρομά ζει σε νοικοκυριά χωρίς εσωτερική τουαλέτα και ντους ή λουτρό.
-18% ζει σε κατοικίες με στέγη που προκαλεί υγρασία στους τοίχους ή με άλλα δομικά προβλήματα.
-28% ζει σε περιοχές με σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα (ρύπανση, αιθάλη, σκόνη, δυσοσμία ή ρυπασμένα ύδατα).

Παράλληλα, το ποσοστό φτώχειας των Ρομά με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία είναι ιδιαίτερα υψηλό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό (96% των Ρομά έναντι 22% του γενικού πληθυσμού).

Η χώρα μας καταγράφει, δε, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά Ρομά χωρίς τυπική εκπαίδευση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς αυτό ανέρχεται στο 42% στα άτομα ηλικίας 16-24 ετών, 56% στις ηλικίες 24-44 ετών και 82% στις ηλικίες άνω των 45 ετών.

«Όλες οι περιπτώσεις έχουν ένα κοινωνικό υπόστρωμα», έχει τονίσει χαρακτηριστικά ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. «Τα παιδιά των Ρομά πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο. Οι άνθρωποι αυτοί παίρνουν επιδόματα, αλλά δεν μπορεί να μη συνδέεται η εκπαίδευση με τα επιδόματα. Υπάρχουν θέματα για το πού κατοικούν. Το γεγονός είναι ότι υπάρχει έξαρση παραβατικότητας από τη συγκεκριμένη ομάδα, αλλά και άλλες. Δεν στοχοποιώ μια συγκεκριμένη ομάδα, αλλά η δική μας η δουλειά είναι να καταπολεμήσουμε την εγκληματικότητα λαμβάνοντας υπ’ όψιν το κοινωνικό ζήτημα, που είναι δουλειά κυβερνητική και της Αυτοδιοίκησης», έχει επισημάνει ο υπουργός.