Οι κρατούμενοι των αγροτικών φυλακών Τίρυνθας τραγουδούν και αφηγούνται ένα παραμύθι: Έτσι έκλεισε η πρώτη μέρα της διήμερης συνάντησης στο Ναύπλιο για την εκπαίδευση και επανένταξη των κρατουμένων.
Οι εργασίες της συνάντησης έγιναν στη φυλακή της Τίρυνθας -άλλοτε θερινό κατάλυμα του Καποδίστρια- την περασμένη Παρασκευή και το Σάββατο. Νωρίτερα το πρωί της Παρασκευής ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής εγκαινίασε το Δημοτικό Σχολείο των Δικαστικών Φυλακών Ναυπλίου. Άκουσε δύο από τους συνολικά 22 μαθητές του και μίλησε με κρατούμενους μέσα στους θαλάμους. Μαζί με τον υπουργό, τις εργασίες προετοίμασαν και παρακολούθησαν η βουλευτής Μεσσηνίας Γιώτα Κοζομπόλη με την ιδιότητά της ως πρόεδρος της ειδικής μόνιμης Επιτροπής Σωφρονιστικού Συστήματος και μέλη της επιτροπής, ο γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου Ευτύχης Φυτράκης και συνεργάτες του, και φυσικά οι διευθυντές και το προσωπικό των φυλακών.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ένα μέρος της αντεγκληματικής πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης για την κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων αφορά τη δουλειά μέσα στη φυλακή. Όπως το έθεσε στην εναρκτήρια ομιλία του ο γ.γ. Ευτύχης Φυτράκης, η τέχνη, ο πολιτισμός και η εκπαίδευση είναι μερικά από τα μέσα για να καταφέρουν το κύριο μέλημά τους: να μην ξαναγυρίσει ποτέ πίσω στη φυλακή ο κρατούμενος -κι αυτή την πολιτική, συμπληρωματικά στις αντεγκληματικές πολιτικές, εξήγησε, υπηρετεί η εκπαίδευση και ο πολιτισμός. Στο πλαίσιο της επιμόρφωσης εκπαιδευτών και εθελοντών των καταστημάτων κράτησης Ναυπλίου και Τίρυνθας, μίλησε και η διευθύντρια της “Επανόδου” του υπουργείου Δικαιοσύνης Φωτεινή Μηλιώνη. Στην ομιλία της ανέπτυξε γιατί η εκπαίδευση των κρατουμένων είναι σημαντική για την επανένταξή τους. Οι κρατούμενοι, είπε, συμμετέχουν στα προγράμματα όχι τόσο για την απόκτηση γνώσεων, αλλά για την ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία. Η σχέση που αναπτύσσεται με το δάσκαλό τους, αλλά και η επαγγελματική τους κατάρτιση και η απόκτηση δεξιοτήτων μέσω των προγραμμάτων επιμόρφωσης στη φυλακή, τους προετοιμάζουν για μια πιο ομαλή επανένταξή τους στην κοινωνία, συμπλήρωσε η διευθύντρια.
ΟΙ ΛΟΓΟΤΙΜΗΤΕΣ
Η διευθύντρια της αγροτικής φυλακής Τίρυνθας Ευαγγελία Κατερίνη (είναι διευθύντρια στη φυλακή από το 2010) επεσήμανε μέσα από την εμπειρία της πόσο σημαντικό είναι οι κρατούμενοι να απασχολούνται με εργασίες και να περνούν δημιουργικό χρόνο. Στη φυλακή της Τίρυνθας καθημερινά δουλεύουν έξω στα χωράφια και στη φροντίδα των ζώων υπό επιτήρηση 70 άτομα. Εκτός από αυτούς υπάρχουν και οι λεγόμενοι λογοτιμήτες, 60 άτομα κρατούμενοι της αγροτικής φυλακής που όμως κυκλοφορούν ελεύθεροι στα χωράφια και όπου αλλού εργάζονται και στους οποίους η φυλακή δείχνει μεγάλη εμπιστοσύνη και εκείνοι ανταποκρίνονται χωρίς να δίνουν δικαιώματα.
Σημαντικά έχει συμβάλει και η δουλειά που γίνεται με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, με επικεφαλής την ομότιμη καθηγήτρια του Τμήματος Άλκηστη Κοντογιάννη. Η διδασκαλία της γλώσσας, ο εγγραμματισμός μέσω τραγουδιών και η ενισχυτική διδασκαλία μέσω μύθων είναι μόνο μερικές από τις δράσεις που μεταμόρφωσαν σε ένα μέρος τις αγροτικές φυλακές Τίρυνθας σε κέντρο πολιτισμού και ευελπιστούν να γίνει το ίδιο και στις δικαστικές του Ναυπλίου.
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΝΑΥΠΛΙΟΥ
Στις δικαστικές φυλακές η προσπάθεια ξεκινά ουσιαστικά φέτος στα μέσα Ιανουαρίου. Στις αρχές του χρόνου λοιπόν, ένας θάλαμος κρατουμένων μετατράπηκε σε σχολείο. Έχει 22 μαθητές αλλά φοιτούν σε αυτό μόλις οι 15. Η δασκάλα τους Ιωάννα Ζακυνθινού εξήγησε ότι κάποιοι μετατάχθηκαν σε άλλες φυλακές και έχασαν μαθήματα. Μεταξύ τους ένας Τούρκος καταδικασμένος για διακίνηση μεταναστών, Έλληνες και άλλες 4 διαφορετικές εθνικότητες. Ο ένας Τούρκος μαθητής στάθηκε μπροστά στον υπουργό, τον καλωσόρισε και σε καλά ελληνικά για τους 4 μόλις μήνες που διδάσκεται τη γλώσσα μας, μίλησε με συγκίνηση για την πατρίδα του και τη φυλακή. Ενας 25χρονος Σέρβος μαθητής παραδέχτηκε: “Κάναμε κάτι λάθος. Είμαστε όλοι άνθρωποι. Το μάθημα βοηθάει να φύγουμε καλύτεροι”. Το δημοτικό σχολείο των δικαστικών φυλακών Ναυπλίου λειτουργεί από τις αρχές του χρόνου. Τα τελευταία τρία χρόνια από την πλήρη ανυπαρξία εκπαιδευτικών προγραμμάτων έχει πλέον ένα σχολείο, πρόγραμμα ελληνομάθειας της “Επανόδου” (Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων υπό την εποπτεία του υπουργείου Δικαιοσύνης) και σε συνεργασία με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου λειτουργεί θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα.
ΜΕΣΣΗΝΙΟΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ
Μεταξύ των κρατουμένων είναι και Μεσσήνιοι καταδικασμένοι για διάφορα αδικήματα, γι’ αυτό και η παρουσία του δικηγόρου Καλαμάτας και προέδρου της νεοσύστατης Επιτροπής Κοινωνικής Επανένταξης Αποφυλακισμένων Δημήτρη Καούνη. Ο πρώτος στόχος σε συνεργασία με την κοινωνική λειτουργό του καταστήματος κράτησης είναι να μάθουν οι κρατούμενοι την ύπαρξη της επιτροπής. Εξάλλου, η ζωή μέσα στη φυλακή χωρίς την προοπτική να περιμένει κάτι το διαφορετικό έξω αυτούς τους ανθρώπους, γίνεται στο τέλος η μόνη ζωή που γνωρίζουν και σε αυτήν επιστρέφουν. Και παρόλο που δεν ήταν εύκολο να μάθουμε πόσοι και αν οι Μεσσήνιοι συμμετέχουν ενεργά σε τέτοια προγράμματα, αξίζει να πούμε ότι σε σύνολο 337 κρατουμένων, οι 22 πηγαίνουν σχολείο, οι 15 είναι στο πρόγραμμα ελληνομάθειας και 28 στο θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα.
“ΕΙΜΑΙ Ο ΝΑΥΤΗΣ ΚΑΙ ΘΕΛΩ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ”
Η σπουδαία δουλειά που προσφέρουν οι εθελοντές του Μεταπτυχιακού των Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου δίνει διέξοδο στους κρατούμενους. Η ζωή τους είναι τις περισσότερες ώρες της ημέρας ένα προαύλιο με ψηλούς τοίχους και αγκαθωτό συρματόπλεγμα. Μέσα στην πτέρυγα ένας σκοτεινός διάδρομος και το μικρό κελί: σιδερένια διώροφα κρεβάτια, ένα πλαστικό τραπέζι και μια κουρτίνα μπροστά στη βαριά πόρτα για να εξασφαλίζει κάποια δήθεν ιδιωτικότητα. Στα περβάζια του ισογείου, μερικές γλάστρες. Τις φροντίζουν οι κρατούμενοι, μας είπε ο φύλακας. Στο προαύλιο απλωμένες μπουγάδες και λιγοστές παρέες. Η παρουσία του υπουργού ήταν μαγνήτης για να δουν κόσμο και να ανταλλάξουν δύο κουβέντες και αιτήματα: να βλέπουν συχνότερα τις οικογένειές τους, να μην αποσυρθούν οι διατάξεις που επιτρέπουν να βγουν υπό προϋποθέσεις από τη φυλακή.
Ένα ποίημα γραμμένο από φυλακισμένους “Είμαι ο ναύτης και θέλω τη θάλασσα”, εκφράζει την αγωνία για την επιστροφή στην κοινωνία, εκεί όπου πραγματικά ανήκουν και τους περιμένει μια γυναίκα, φίλοι και παιδιά…
ΟΙ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΙΡΥΝΘΑΣ
Ένας άλλος κόσμος, οι αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας. Σε μικρή απόσταση από τις δικαστικές, οι αγροτικές φυλακές. Η ύπαρξή τους βοηθά στην ομαλότερη επανένταξη των κρατουμένων με βαριές ποινές και μακροχρόνιο εγκλεισμό. Μεταφέρονται εκεί συνήθως στο τελευταίο στάδιο έκτισης της ποινής. Η διευθύντρια Ευαγγελία Κατερίνη υποδέχτηκε τον υπουργό κ. Κοντονή και την αντιπροσωπεία του υπουργείου (αποτελούμενη από τον γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής Ευτύχη Φυτράκη, την επιστημονική συνεργάτιδά του Σοφία Γιοβάνογλου και την άμισθη ειδική σύμβουλο Καλλιόπη Δημητρούλη) και της Επιτροπής Σωφρονιστικού Συστήματος. Ερωτώμενη από τον υπουργό απάντησε ότι εκτός από τους Ρομά, όλοι οι άλλοι κρατούμενοι συνήθως δεν επιστρέφουν μετά την αποφυλάκισή τους.
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Εκεί ακριβώς στηρίζεται η δουλειά της ειδικής μόνιμης Επιτροπής Σωφρονιστικού Συστήματος, όπου επικεφαλής είναι η βουλευτής Μεσσηνίας Γιώτα Κοζομπόλη: Οι φυλακές να μην είναι ένας τόπος τιμωρίας και στέρησης της ελευθερίας, αλλά ένα σωφρονιστικό περιβάλλον που θα δίνει την ευκαιρία αυτοί οι άνθρωποι διά μέσου της εκπαίδευσης να επανενταχθούν στην κοινωνία. Και οι φυλακές Ναυπλίου είναι μόνο ένας από τους σταθμούς της προέδρου της, Μεσσήνιας βουλευτή και δικηγόρου και των μελών της. Η κ. Κοζομπόλη άλλωστε στη σύντομη ομιλία της λίγο νωρίτερα στην τελετή εγκαινίων του σχολείου εστίασε στο τρίπτυχο εκπαίδευση, κατάρτιση, εργασία, ως το δρόμο για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων στις φυλακές. Μια διέξοδος στην απραξία, που μπορεί να δώσει και τα εφόδια για να αναζητήσουν κάτι διαφορετικό βγαίνοντας στην κοινωνία. Είχε προηγηθεί η ομιλία του υπουργού κ. Κοντονή, ο οποίος εστίασε στο προσδοκώμενο αποτέλεσμα μέσα από την εκπαίδευση και εκμάθηση δεξιοτήτων των κρατουμένων στις φυλακές: να μετατραπεί η φυλακή σε σωφρονιστικό ίδρυμα.
ΑΠΟΘΗΚΗ, ΟΠΟΥ ΣΤΟΙΒΑΖΟΝΤΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν δυόμισι χρόνια, πριν ξεκινήσει μέσα από νομοθετικές διαδικασίες του υπουργείου η πολιτική αποσυμφόρησης των φυλακών, στις δικαστικές φυλακές Ναυπλίου (μια φυλακή που σύμφωνα με το διευθυντή της Γιάννη Μπαρμπαγιάννη μπορεί να δεχτεί μέχρι 345 κρατούμενους) διαβιούσαν περισσότεροι από 600. Ζούσαν 7 κρατούμενοι σε ένα κελί που με το ζόρι χωρά τρεις ανθρώπους και κοιμούνταν σε στρώματα στο πάτωμα. Με αυτές τις συνθήκες και με κανένα χώρο της φυλακής διαθέσιμο, κανένα επιμορφωτικό πρόγραμμα δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει, όπως επεσήμανε και ο γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής Ευτύχης Φυτράκης.
