- Από τον Φιλόλογο του Aριστοτελείου Κορινθιακού Εκπαιδευτηρίου, Αντώνη Σίμο.
«Θα ήθελα να ευχαριστήσω όσους με ψήφισαν»
Που βρίσκεται το λάθος; Γιατί είναι λάθος;
Γίνεται κατά κόρον αυτό το συντακτικό σφάλμα.
Το έχουμε «παραλάβει» από τους αρχαίους μας
προγόνους και το έχουμε αιτιολογήσει – δικαιολογήσει
ως συντακτικό φαινόμενο με την αντίστοιχη θεωρία.
Υποπίπτουν σ’ αυτό και θεωρούμενοι, «άψογοι» χειριστές
του λόγου, κυρίως πολιτικοί, δημοσιογράφοι αλλά και
εκπαιδευτικοί…
Τεκμηριωμένη απάντηση στο ερώτημα:
Το λάθος βρίσκεται στην αναφορική αντωνυμία (όσους).
όσους με ψήφισαν = Δευτερεύουσα ονοματική αναφορική
πρόταση. Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της
προηγούμενης πρότασης.
(Μέχρι εδώ όλα βαίνουν ομαλώς).
Σύνταξη στην αναφορική:
Ρήμα = ψήφισαν
Υποκείμενο = όσους:
Αντικείμενο = με
Είναι δυνατόν το υποκείμενο προσωπικού
ρήματος να τίθεται σε αιτιατική;
Όχι. Τίθεται σε ονομαστική.
Βρίσκεται σε αιτιατική γιατί ικανοποιεί
την ανάγκη σύνταξης του ρήματος
της προηγούμενης πρότασης.
Δημιουργεί όμως ασυνταξία στην αναφορική.
Αυτό είναι σύνηθες σφάλμα του προφορικού,
κυρίως, λόγου.
Ονομάζεται «έλξη του αναφορικού» ως φαινόμενο.
Η αντωνυμία δηλαδή «εν τη ρύμη» του λόγου
έλκεται από την ανάγκη σύνταξης του ρήματος «ευχαριστήσω»,
που λαμβάνει αντικείμενο σε πτώση αιτιατική (όσους).
Για να «ικανοποιήσω» συντακτικά
και το ρήμα «ευχαριστήσω»
και το ρήμα της δευτερεύουσας «ψήφισαν»,
εννοώ το επίθετο όλος – όλη – όλο, στην ίδια πτώση,
στο ίδιο γένος και στον ίδιο αριθμό
που βρίσκεται η αναφορική αντωνυμία (όσους).
Το επίθετο το τοποθετώ στην προηγούμενη
πρόταση και λειτουργεί ως αντικείμενο
στο ρήμα «ευχαριστήσω».
Ταυτόχρονα γράφω την αναφορική
αντωνυμία σε ονομαστική πτώση (όσοι).
Ικανοποιώ έτσι την ανάγκη σύνταξης
του ρήματος ψήφισαν.
Η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,
γίνεται τώρα προσδιοριστική στο επίθετο «όλους».
Θα ήθελα να ευχαριστήσω(Ρ) όλους(Αντ) όσοι(Υ) με(Α) ψήφισαν(Ρ).
Άλλες μορφές σωστής εκφοράς:
… να ευχαριστήσω αυτούς (που με ψήφισαν)
…να ευχαριστήσω εκείνους (οι οποίοι με ψήφισαν)
…να ευχαριστήσω εκείνους (που με ψήφισαν).
